Chương Trình VHNT Tháng 8/2025
ngày 26.08.25Radio Saigon Dallas với Như Tuyền
Chủ đề Vu Lan Nhớ Mẹ
Kính chào quý thính giả. Chỉ còn hơn hai tuần nữa – ngày 6/9/2025 – là Đại Lễ Vu Lan Báo Hiếu của những người con Phật. Vì thế YS đặc biệt dành chương trình phát thanh nầy để gửi đến quý thính giả những sáng tác thơ, văn, nhạc để tượng niệm về mẫu thân, Người đã rời bỏ chúng tôi trong giấc ngủ yên bình trước mùa Vu Lan năm trước với tuổi đời hơn một thế kỷ.
Nhân cơ hội nầy, chúng tôi cũng chân thành kính chúc quý vị một Mùa Vu Lan vui vầy, hạnh phúc cho những ai còn Mẹ, và xin cùng thắp nén hương lòng chung lời nguyện cầu an bình với những ai đang phải cài đoá hồng trắng.
Để mở đầu chương trình, xin chia sẻ với quý vị những sáng tác mới nhất của YS, trước nhất là bài thơ cho chủ đề Vu Lan Nhớ Mẹ
Mẹ đi cùng giọt sương tan
Dẫu vô thường cũng ngỡ ngàng vô biên
Mẹ về nơi cõi tịnh nhiên
Bỏ lũ con cháu ưu phiền ngập tâm
Đói no mẹ vẫn âm thầm
Chở che con cháu trăm năm kiếp người
Bóng chiều rụng xuống chơi vơi
Mây bay bảng lảng bên đời tịch liêu
Mùa Vu Lan tới buồn thiu
Con ngồi giữa hương trầm chiều chắp tay
Đoá hồng trắng con vừa cài
Nghe tim thổn thức hồn bay phương nào
Mẹ ơi nhớ Mẹ xiết bao
Nếu như còn có kiếp nào lai sinh
Xin làm con Mẹ trọn tình
Dù cho sướng khổ nhục vinh thế nào
Mẹ ơi nhớ Mẹ xiết bao
Trong con nghìn giọt máu đào gọi nhau/-
Tiếp theo đây là nhạc phẩm YS đã phổ từ bài thơ trên
Nhạc phẩm Vu Lan Nhớ Mẹ qua phần trình bày của ca sĩ Hoài Thu
Tiếp theo đây là một bài viết về Mẹ, viết cho Mẹ gồm văn xuôi, thơ, và lời nhạc với tựa đề Chiếc Lá Cuối Mùa. YS dùng hình ảnh chiếc lá cuối mùa để diễn đạt tâm tình của mình đối với sức khoẻ của người Mẹ kính yêu, cố vui sống với cháu con ngoài một thế kỷ.
“Chiếc lá úa trên cành – đã gắng gượng qua bao mùa mưa nắng”
Thu năm ấy về nhẹ nhàng như một tiếng thở dài. Thở dài để xả bớt những lo lắng trong lòng. Mẹ tôi lúc ấy đã bước vào tuổi hơn trăm. Căn nhà nhỏ nơi vùng South Beltway 8 vẫn đều đặn vang lên tiếng kinh Phật mỗi chiều, mỗi sớm và tiếng cười đùa của lũ cháu con trong những dịp giỗ chạp và mỗi cuối tuần.
Mẹ vẫn khỏe. Mẹ vẫn minh mẫn. Vẫn uống trà, tập thể dục, chép kinh, chép thơ và thậm chí còn rất hăng hái đánh bài cùng lũ con cháu. Mà lạ, mỗi khi đánh bài thì Mẹ khoẻ hẳn ra – làm như những lá bài là liều thuốc khoẻ không bằng. Vẫn “giương, thủ” rất “bài bản” trong khâu “xập xám”, vẫn có những con tẩy làm chúng tôi bật ngửa trong “xì-lát”. Khi Mẹ đánh bài thì y như một người ở tuổi 60-70; như thể vết thời gian chưa từng hằn lên con người Mẹ.
Tháng Tám 2023, đại gia đình tổ chức sinh nhật thứ 102 cho Mẹ. Dẫu trong lòng ai cũng lo sợ nhưng chẳng ai dám nói ra. Không biết lần sinh nhật nào sẽ là lần cuối. Anh em bảo nhau luôn phải chuẩn bị tinh thần. Nhưng đâu ai có thể biết được, đây là lần sinh nhật cuối cùng của Mẹ.
Vâng, đó là sinh nhật cuối cùng mà không ai nghĩ tới. Mẹ mặc áo dài màu tím – màu ưa thích của Mẹ – móm mém cười trong khi chúng tôi thắp nến trên chiếc bánh kem. Mọi người hát chúc mừng sinh nhật. Mấy người lớn chụp hình đủ kiểu. Mẹ thổi phù một cái tất cả đèn tiêu biểu đều vụt tắt. Mẹ nói Mẹ rất vui, Mẹ cảm ơn đàn con lũ cháu.
Chiếc lá úa trên cành
Đã gắng gượng qua bao mùa mưa nắng
Lá thở phào khi gió mùa đi vắng
Hoà nhịp ca cùng tàn lá chung quanh
Cười với lá xanh
Vui với những búp mầm tươi thắm
Mẹ đã từng chống chọi vất vả với bệnh suyễn bao năm qua. Những lần nhập viện, Mẹ vẫn nhẹ nhàng bảo, “Cứ để Mẹ nằm đây vài hôm rồi về.” Mỗi lần xuất viện là mỗi lần Mẹ như chiếc lá vàng khẽ rơi, rồi lại bám cành, lại vươn lên trong gió. Nhưng những mệt ngợp kéo dài, hơi thở đứt quãng dần, dù đã dùng máy trợ thở hàng đêm. Thấy Mẹ yếu đi mau quá khiến lòng tôi chùng xuống vì lo sợ. Dù vậy, trước mặt lũ em, nhất là mọi người trong đại gia đình, tôi vẫn tỏ ra mạnh mẽ, lạc quan để làm chỗ dựa tình thần cho họ. Mẹ biết chúng tôi lo nên thường trấn an:
…Lá mỉm cười với ngôn ngữ từ bi:
“Dẫu có xôn xao ngẫm có ích gì
Lẽ sinh diệt vẫn thường tình của tạo hoá
Sinh vật, con người, cỏ cây, hoa lá
Đến rồi đi đều tuỳ thuộc trần duyên”
Nhưng mùa thu ấy, lá đã vàng đậm, lốm đốm những vết khô. Cuối tháng Mười, Mẹ nhập viện ICU. Bệnh tình trở nặng, không đủ dưỡng khí trong máu khiến Mẹ ngợp thở. Tôi cùng các em thay phiên túc trực bên giường bệnh, cầu mong phép mầu như những lần nhập viện trước.
Thế nhưng, đầu tháng Mười Một, thời tiết đổi lạnh. Trời lạnh bao giờ cũng là nỗi lo cho người bệnh suyễn. Tình trạng sức khoẻ của Mẹ vẫn không sáng sủa chút nào. Rồi họ đưa Mẹ ra khỏi khu ICU nhưng vẫn nằm trong khu cần được chăm sóc đặc biệt. Họ đã thảo luận với chúng tôi việc đưa Mẹ qua hospice nhưng lũ chúng tôi không ai nỡ lòng, đành cố nài nỉ để họ cho Mẹ được theo dõi ở nơi này thêm một thời gian nữa.
Mẹ vẫn kiên trì, lúc tỉnh lúc mê. Lúc tỉnh thì Mẹ lâm râm đọc kinh Phật, dặn con cháu vài điều cần thiết; lúc mê thì nói một vài điều nghe rất xa lạ. Tôi biết thời gian của Mẹ chỉ tính bằng giờ, bằng phút. Bỗng dưng tôi nhớ một đoạn lời ca tôi viết trong nhạc phẩm “Hành Trình Của Mẹ”. Nước mắt bỗng rưng rưng, lẩm nhẩm hát:
…Nhìn Mẹ yêu,
khuya sớm cầu kinh,
móm mém nụ cười,
tóc trắng bạc đầu
Lòng con… thương quá Mẹ ơi,
nhắm mắt nguyện cầu
mong Mẹ sống đời,
vui vẻ nói cười
cùng đàn con.
Mẹ của con!
Vài hôm trước, sau khi đọc xong một thời kinh, Mẹ nói với tôi, “Chắc lần nầy khó về quá hả con.” Tôi nhẹ nhàng nói với Mẹ, “Mẹ đừng lo, chắc Mẹ sẽ vượt qua như đã từng vượt qua bao nhiêu lần rồi!”
Mùa thu trước màu lá vàng trở đậm
Lốm đốm đầy những vết khô
Lá thì thầm lời kinh kệ “nam mô”
Nằm im tiếng nghe thanh âm của gió
Có đôi lúc lá nhìn nghiêng sân cỏ
Như thăm dò một chỗ để rụng rơi
Chiều ngày 8/11/2023, tôi vào với Mẹ thay cho các em. Mẹ đã không ăn uống gì được mấy ngày rồi. Khoảng 7g30 tối Mẹ bỗng nhiên cựa quậy rất mạnh, cố tình kéo phăng ống dưỡng khí; tôi gọi để y tá giúp đặt lại cho đúng và tôi ngồi bên giường giữ hai tay Mẹ. Mẹ cố vùng vẫy nhưng tôi lại cố giữ chặt trong khi nhờ y tá trực xem giúp, điều chỉnh độ dưỡng khi thêm. Y tá vẫn ra vô thường xuyên để theo dõi. Khoảng gần 8g tối thì thấy Mẹ nằm im, nhìn lên monitor thấy những dãy số đã giảm xuống những con số đã thấy mấy hôm nay, tôi yên tâm buông tay ra ngồi một bên canh chừng.
Lại từng cơn gió chướng liên miên
Lá run rẩy, lá mệt nhoài… thương quá
Đến rồi đi – điều hiển nhiên của tạo hoá
Nhưng trước sinh ly tử biệt… ai đành
Thế nhưng, đến 8g 08 thì mọi con số trên máy bỗng rơi tuột xuống số 0, chỉ còn đồ hình tim rất thưa thớt, cạn dần. Tôi hoảng hốt gọi y tá, bác sĩ tới khẩn cấp. Vài y tá chạy vào ngó qua vào rồi cấp tốc gọi cho bác sĩ trực. Vài bác sĩ chuyên môn tới nói chuyện với nhau… Cuối cùng đến 8g30 họ xác nhận Mẹ đã ra đi khi đồ hình nhịp tim hoàn toàn thẳng một hàng! Không lời trăng trối. Mẹ ra đi… nhẹ nhàng như thế. Nhẹ nhàng đến nỗi tôi không bật khóc như đáng lẽ. Tôi lẩm nhẩm đọc lời kinh Mẹ thường đọc. Không có nước mắt và trong thâm tâm như hoàn toàn chấp nhận số mệnh. Tôi chạnh lòng nghĩ, Mẹ cũng đã sống một cuộc đời đầy đủ, đã hơn một trăm năm can trường chiến đấu với cuộc sống nhọc nhằn. Chỉ là một chiếc lá cuối cùng rụng xuống trong lặng lẽ, bình an.
Tôi cố giữ bình tĩnh. Trong cái khoảnh khắc nặng nề ấy, tôi lấy điện thoại, gửi tin nhắn cho các em – cả những người còn ở Việt Nam – chỉ nói vỏn vẹn, “Mẹ sợ không qua nổi hôm nay!” Tôi không dám nói thật, chỉ vì sợ các em không đủ vững để lái xe đến bệnh viện an toàn. Không muốn cô em còn lại bên nhà hoàn toàn tuyệt vọng.
Cô Út là người đầu tiên đến, vì nhà gần. Tôi đã lường trước được phản ứng của em, nhưng vẫn không đủ chuẩn bị cho cái thực tại xé lòng khi thấy Út òa lên trong tiếng gào đứt quãng, lao vào phòng bệnh rồi ngã quỵ cạnh giường. Em ôm lấy Mẹ mà khóc nấc như một đứa trẻ bị lấy đi hơi ấm cuối cùng.
Út là người gần gũi Mẹ nhất. Bao nhiêu năm nay, một tay chăm Mẹ từng muỗng cơm, từng viên thuốc, từng thức trắng bao đêm để canh đồng hồ, giúp Mẹ sử dụng máy trợ thở, đưa Mẹ ra vô nhà vệ sinh… Hơn nửa năm qua, Mẹ đã dọn hẳn sang ở nhà để Út tiện việc chăm sóc cho Mẹ chu đáo và cũng không xao nhãng việc gia đình riêng.
Tôi ôm lấy em, nói những câu an ủi yếu ớt mà chính tôi cũng không còn tin vào. Bởi đau thương trong giờ phút ấy chẳng thể nào vơi bớt bằng lời. Mà thật lòng, tôi cũng chỉ đang cố gắng níu lấy chút bình tĩnh mỏng manh còn sót lại trong tôi.
Chưa đầy một tiếng sau, tất cả các anh chị em đều có mặt, kể cả nhà tôi xuống từ Kingwood. Chúng tôi – những đứa con – đứng lặng bên nhau như ngày xưa từng đứng bên Mẹ trong những lúc vui buồn – lặng lẽ nhìn thân xác Mẹ đang nằm bất động, lặng lẽ nhìn nhau.
Chúng tôi gạt nước mắt, ôm lấy nhau, rồi bắt tay vào công việc hậu sự. Hoàn tất thủ tục, gọi nhà quàn, theo xe đưa xác Mẹ về nơi tổ chức tang lễ. Trên đường nhà tôi đưa về, tôi không chịu nổi nữa. Nước mắt dâng trào, tôi bật khóc trong xe.
Lúc ấy, tôi lại nghe vang lên đâu đó – như một hồi tưởng từ xa xăm, một thước phim chiếu chậm về cuộc đời Mẹ – lời ca tôi viết cho Mẹ nhân ngày sinh nhật thứ 100:
“Rời miền Trung, miền quê khô cằn sỏi đá
Mẹ dắt đàn con vượt ngàn đi tìm tương lai…
Mẹ cùng Cha bỏ sau lưng mình quê nghèo
Bỏ cả người thân vì lũ con mình sau này…”
Mẹ đã bắt đầu cuộc hành trình đời Mẹ bằng việc cùng cha làm một quyết định ngoài sức tưởng tượng của mọi người – bỏ lại tất cả anh em ruột thịt, bạn bè thơ ấu, bỏ lại một thời xuân xanh, sức khỏe, hy vọng riêng tư… tất cả chỉ để tìm tương lai cho bầy con dại. Từ ngôi làng khô cằn miền Trung, Mẹ cùng Cha bồng bế, dắt díu lũ “rồng rồng” đi về phương Nam.
Để rồi.
Vào miền Nam quanh năm sương nắng trầm luân
Ngày ngày qua nuôi con khôn lớn nên người
Chinh chiến tràn lan, càng lúc đau lòng Mẹ hiền
Thương nước cùng non… gạt lệ dõi bước chân con
Quê hương ơi! Mưa nắng bao mùa
Quê hương ơi! Lửa khói ngập trời
Rồi đến một ngày… Mẹ bặt tin con
Ngày tai hoạ đen tối của quê hương chụp xuống, trưa 29/4/1975, tôi vượt thoát cùng hai đứa em trai đang có mặt ở Saigon mà không có ý niệm gì cho việc rời bỏ nước cho đến vài năm sau ở Mỹ. Tôi đã không liên lạc được với gia đình cho mãi đến đầu năm 1978…
Bao năm trôi qua thương nhớ mòn hơi,
Đau xót tình thâm, nước mắt khô cạn
Khi nghe tin con lưu xứ miền xa,
Mẹ khấp khởi mừng… lặn lội tìm con
Anh em chúng tôi với bao nhiêu cố gắng mới làm đúng giấy tờ bảo lãnh cho Cha Mẹ – chỉ vì trong và sau chiến tranh, Cha Mẹ tôi và phần còn lại của gia đình đã bao lần thay đổi chỗ ở. Thế nhưng, khi gần tới ngày đi Mỹ thì Cha chúng tôi lìa trần đầu năm 1989. Lại phải tốn thêm một thời gian nữa mới điều chỉnh được giấy tờ. Cho đến tháng 8/1991 Mẹ và hai đứa em độc thân nữa mới đến Mỹ.
Giờ đây, sau những trầm luân,
Mẹ yêu vui với đàn con
nhưng sức đã mòn
Tuổi đã xế chiều.
Trọn thế kỷ rồi.
Và hôm nay, Mẹ lại rời đi. Có lẽ Mẹ đã được Cha bảo lãnh về một cảnh giới an bình hơn, nơi không có những âu lo, muộn phiền, đau khổ. Có lẽ Mẹ đã làm xong bổn phận lo cho đàn con đủ đầy có cuộc sống hôm nay!
Sau tang lễ, sau Lễ Thất Tuần, hài cốt Mẹ được mấy đứa em đưa về tận quê nhà, nơi Người đã cùng Cha đưa chúng tôi đi tìm tương lai. Ước nguyện cuối đời của Mẹ là được về nằm bên Cha, bên anh trên ngọn đồi thoai thoải ngó về rừng núi bạt ngàn của Xứ Võ Đắt – nơi khởi nghiệp phương nam.
Ngôi nhà Mẹ ở hơn ba chục năm qua giờ đã trở nên vắng lặng, cửa đóng then cài. Ngôi nhà không còn là nơi thường mỗi cuối tuần đại gia đình họp mặt ăn uống, đánh bài với Mẹ; không còn là nơi nghe tiếng nói tiếng cười của con cháu như xưa. Ngôi nhà đã trở thành nhà thờ vì không ai nỡ bán đi. Anh chị em, con cháu chỉ họp mặt trong những ngày giỗ chạp. Xong việc là phần ai về nhà nấy với đời sống riêng tư của mỗi gia đình.
Những ngày đầu đông trôi qua trong trầm mặc, tôi trở về căn nhà để thắp nhang cho Ông Bà Cha Mẹ. Căn nhà im ắng quá. Căn bếp lạnh tanh. Chiếc bàn nhỏ nơi Mẹ ngồi giờ phủ đầy ánh nắng buồn buổi sáng. Tôi ngồi lại nơi Mẹ từng ngồi, khe khẽ, nghẹn ngào hát từng đoạn nhạc tôi viết cho Mẹ:
…Bao năm trôi qua thương nhớ mòn hơi,
Đau xót tình thâm, nước mắt khô cạn
Khi nghe tin con
Lưu xứ miền xa
Mẹ khấp khởi mừng
Lặn lội tìm con…
Nước mắt tôi lại ràn rụa. Tiếng hát không thoát ra thành lời. Tiếng hát gọi về một hình bóng thân yêu. Tôi tưởng như Mẹ đang bên cạnh. Vẫn cười. Vẫn hỏi tôi ăn gì chưa. Vẫn kể chuyện ngày xưa khi còn trông tin chúng tôi từng ngày…
Tết đầu tiên vắng Mẹ. Cây mai vẫn nở đúng hạn kỳ mà lòng người thì ngổn ngang. Mâm cơm cúng giao thừa đặt trước bàn thờ. Mọi người đứng quanh, không ai nói gì. Mắt ai cũng hoe đỏ. Tôi đến bàn thờ thắp nhang. Nhìn di ảnh Mẹ mỉm cười, tôi lại nhớ bài thơ
“Chiếc Lá Vàng Trước Gió”, đoạn Mẹ từng thì thầm trong bệnh viện:
“Dẫu có xôn xao ngẫm có ích gì
Lẽ sinh diệt vẫn thường tình của tạo hoá…”
Mẹ ơi! Con hiểu và con tin linh hồn Mẹ vẫn còn quanh quẩn đâu đây. Mẹ chỉ đổi hình hài. Mẹ đã thành nắng, thành gió. Mẹ là nụ mai lặng lẽ nở bên hiên. Mẹ là tiếng phong linh trước nhà, gõ từng hồi mỗi sớm trưa chiều tối. Mẹ đã đi qua một thế kỷ với trọn vẹn yêu thương. Và bây giờ, chiếc lá cuối mùa đã rụng xuống – không phải để tan biến – mà để hoá thành đất lành cho những nụ mầm tiếp nối đời sau.
Mẹ của con!
Đến rồi đi – điều hiển nhiên của tạo hoá
Nhưng trước sinh ly tử biệt… ai đành!
| « CHIẾC LÁ CUỐI MÙA | TRANG NHÀ | ĐỌC “NHỮNG GIỌT SƯƠNG RỚT MUỘN” » |
